Początki Zgromadzenia
First house in Neunburg vorm Wald
Zgromadzenie Sióstr Szkolnych de Notre Dame zostało powołane do życia, gdy Boże wezwanie znalazło odpowiedź w sercach ludzi silnych wiarą, o proroczym spojrzeniu, odważnych w działaniu. To tajemnicze współdziałanie Bożego wezwania z ludzką odpowiedzią trwa w Zgromadzeniu nieprzerwanie do dnia dzisiejszego.
Chociaż korzenie Zgromadzenia sięgają daleko w przeszłość, Zgromadzenie uważa za swój aktualny początek dzień 24 października 1833 r., kiedy to Karolina Gerhardinger i jej dwie towarzyszki rozpoczęły wspólne życie zakonne w Neunburgu vorm Wald w Bawarii. Ich działanie było nacechowane duchem apostolskim, który nadawał kształt ich życiu i miał głęboki wpływ na innych.
Kontekst historyczny
Warunki polityczne i religijne, będące wynikiem okresu Oświecenia i Rewolucji Francuskiej, spowodowały w XIX wieku w Niemczech wielkie braki w systemie wychowania; to z kolei miało dalekosiężne skutki w życiu Kościoła i społeczeństwa. Absolutne przekonanie racjonalistów o wyższości rozumu osłabiło znaczenie chrześcijańskiego wychowania. Konfiskata dóbr kościelnych przez państwo doprowadziła do zamknięcia wielu szkół zakonnych i spowodowała, że dziewczęta nie mogły otrzymywać nawet podstawowego wykształcenia i wychowania.
Odpowiedź
Biskup Michał Wittmann
Zamknięcie szkoły zakonnej w Stadtamhof/Regensburg, prowadzonej przez Siostry Kanoniczki de Notre Dame, dało Karolinie Gerhardinger, uczennicy tej szkoły, rosnącą świadomość istnienia bardzo krytycznej sytuacji. Idąc za radą proboszcza katedralnego w Regensburgu, ks. Michała Wittmanna, przygotowała się z dwoma innymi dziewczętami do zawodu nauczycielskiego, by móc nauczać w szkole dla dziewcząt w Stadtamhof, prowadzonej przez parafię. Pod kierownictwem ks. Michała Wittmanna Karolina coraz wyraźniej rozpoznawała swoje powołanie do życia zakonnego. Podzielała jego troskę o odnowienie życia zakonnego i jego postanowienie, by założyć wspólnotę zakonną i w ten sposób przyczynić się do poprawy sytuacji społecznej przez wychowanie. Oboje byli przekonani, że odnowienie społeczeństwa zależy od tego, jaką jest chrześcijańska rodzina; rodzinie zaś ton nadaje matka, jest bowiem pierwszą jej wychowawczynią. Dlatego ks. M. Wittmann i Karolina zdecydowali, że jej wspólnotę zakonną poświęcą służbie chrześcijańskiego wychowania dziewcząt. Pierwszorzędną troską objęli najuboższe spośród nich w małych miastach i wioskach.
Ks. Franciszek Sebastian Job
Po nagłej śmierci biskupa Michała Wittmanna, w czasie decydującym dla rodzącego się nowego Zgromadzenia, ks. Franciszek Sebastian Job, przyjaciel bp. Wittmanna wspierał Karolinę Gerhardinger, późniejszą Marię Teresę od Jezusa, gdy w roku 1833 z niezachwianym zaufaniem w Bożą Opatrzność założyła Zgromadzenie. Podstawą dla Zgromadzenia była reguła Kanoniczek Regularnych św. Augustyna de Notre Dame. Zakon ten został założony przez Bł. Alicję Le Clerc i Św. Piotra Fourier w 1597 r. w oparciu o regułę Św. Augustyna. Życie młodej wspólnoty kształtowało się też pod decydującym wpływem książeczki noszącej tytuł „Duch Konstytucji Ubogich Sióstr Szkolnych de Notre Dame”, napisanej przez ks. Franciszka Sebastiana Joba.
Błogosławiona M. Teresa od Jezusa Gerhardinger
Duchowość Zgromadzenia jest głęboko naznaczona duchowością Matki Teresy. Jej miłość do Boga, ożywiana i wzmacniana przez cześć do Najświętszego Sakramentu rozpalała najważniejsze pragnienie jej życia: by poznać Boga i wypełniać Jego wolę. Pierwszorzędnym motywem i dominantą jej życia było pragnienie, by Bóg był uwielbiony i by szerzyło się Jego Królestwo. Aby móc służyć ubogim, Matka Teresa oparła swoje Zgromadzenie na fundamencie ubóstwa i poświęciła je Maryi, w której znalazła wzór dla siebie, swych sióstr oraz młodych dziewcząt, którym siostry służyły. W wychowaniu Matka Teresa podkreślała bezwzględną konieczność przykładu wychowawczyń oraz potrzebę harmonizowania nauczania z kształtowaniem charakteru.
Wymagania służby apostolskiej, dobro tych, którym służyła, oraz dobro sióstr, były punktem wyjścia dla ustalenia struktury Zgromadzenia. Matka Teresa wysyłała siostry do okolic wiejskich po dwie lub trzy; w ten sposób odstąpiła od istniejącego systemu dużych, formalnych klasztorów. Aby zachować jedność ducha, jeden kierunek i jeden cel, zarówno wśród sióstr, domów a później i prowincji, podkreślała potrzebę jednoczącego, centralnego zarządu Zgromadzenia. W przeciwieństwie do utartych sposobów i ducha czasu, była przeświadczona, że kobieta lepiej rozumie swoje siostry i dlatego też lepiej może nimi kierować i je zachęcać. Kiedy jej przekonanie dotyczące struktury zarządu było błędnie rozumiane, jej głębokie zawierzenie Bogu i wierność Kościołowi pozwoliły jej przetrwać ten bolesny okres.
Tajemnica Paschalna
Całe życie Matki Teresy było nacechowane tajemnicą paschalną. W szczególny sposób doświadczyła tego, gdy po wysiłkach i trudach podjętych dla uzyskania aprobaty Zgromadzenia mogła przeżyć także radość, gdy Papież Pius IX w 1865 r. zatwierdził Konstytucję Ubogich Sióstr Szkolnych de Notre Dame.
Również młode Zgromadzenie przeżywało umieranie i zmartwychwstanie jako istotną część swego życia. Pierwsze dziesięciolecie istnienia Zgromadzenia nacechowane było skrajnym ubóstwem, siostry doświadczyły w tym samym czasie szyderstw i pogardy ze strony tych, którym trudno było przyjąć wartości jakimi żyły siostry. W latach 1860-tych w Europie i Ameryce siostry cierpiały z powodu wojen. Przemiany polityczne w latach 1870-tych spowodowały wydalenie sióstr z ich krajów ojczystych w Westfalii i na Śląsku.
Nowe życie i wzrost
Jednocześnie z przeżywanymi cierpieniami Zgromadzenie rosło i rozwijało się. Ciesząc się szacunkiem i wsparciem hierarchii i laikatu, rozszerzało się poza granicami Bawarii w jedenastu krajach Europy i Ameryki. W 1879 roku, tj. w roku śmierci Matki Teresy, ponad 2500 Sióstr Szkolnych de Notre Dame prowadziło życie zakonne naznaczone jej duchowością. Siostry odpowiadały na potrzeby czasu przez wychowanie dziewcząt, przede wszystkim w szkołach ludowych; służyły także w sierocińcach, ochronkach i szkołach zawodowych. Działalność sióstr obejmowała kształcenie nauczycielek i ukazywała kierunek dla rozwoju przedszkoli. Także dla dziewcząt pracujących fizycznie siostry prowadziły domy i szkoły wieczorowe, w których mogły otrzymać podstawowe wykształcenie.
Boże dzieło
W mowie pogrzebowej ks. Prałat Adalbert Huhn opisał postawę Matki Teresy wobec rozwoju jej Zgromadzenia:
[…] gdy mówiła o swoim Zgromadzeniu, podkreślała z szacunkiem, że jest ono dziełem Bożym […]. Jej miłość do ludzi sprawiała, że przechodziła z jednego krańca Europy na drugi, z jednej części świata do innej; troska o uświęcenie dusz była natchnieniem wszystkich jej dążeń […]. Nie wielka liczba była jej radością, ale ich przemiana wewnętrzna na obraz i podobieństwo Ukrzyżowanego Syna Bożego […].
W duchu głębokiej wdzięczności i w proroczym natchnieniu modlił się: „Dziękujemy Ci, Ojcze niebieski, że dałeś rodzinie Ubogich Sióstr Szkolnych tak błogosławiony początek; spraw by ten początek był zaczynem dalszego jej rozwoju i doskonalenia”.
Beatyfikacja
Kościół katolicki ukazał życie i dzieło Matki Teresy jako wzór dla wszystkich poprzez jej beatyfikację, której dokonał Papież Jan Paweł II 17 listopada 1985 roku. Więcej informacji można znaleźć na stronie Sturdy Roots (Mocne korzenie): tekst oraz krótka relacja wideo z uroczystości.