Wprowadzenie
Sprawiedliwość klimatyczna jest wezwaniem do włączenia, reprezentacji, zadośćuczynienia i ochrony praw najbardziej wrażliwych populacji dotkniętych nieproporcjonalnie mocno przez zmiany klimatyczne, zwłaszcza dzieci i kobiet. Według Wysokiej Komisji ONZ ds. Uchodźców (UNHCR) kryzys klimatyczny jest kryzysem ludzkim (COP26-Konferencja klimatyczna ONZ). Wynika on z destrukcyjnych metod wydobycia, produkcji i konsumpcji. W lutym 2023 roku czterdziestu rdzennych przywódców spotkało się z Papieżem Franciszkiem, wzywając do sprawiedliwości klimatycznej. Argumentowali, że przemysł wydobywczy i eksploatacyjny jest odpowiedzialny za nierówny dostęp do podstawowych praw człowieka i brak równowagi ekologicznej. Program Środowiskowy ONZ potwierdza również, że korzyści gospodarcze mają swoją cenę. Wiąże się to z pytaniami dotyczącymi praw ludzi i praw przyrody, jak również z problemami społecznymi, gospodarczymi, środowiskowymi, etycznymi i politycznymi. Wszyscy muszą nadal dążyć do tego, by działalność fizyczna i gospodarcza była bardziej zrównoważona z punktu widzenia środowiskowej sprawiedliwości społecznej, ponieważ zajmujemy się jej podstawowymi przyczynami.
Wezwanie do modlitwy
Boże całej Ziemi, gdy chaos klimatyczny sieje spustoszenie w życiu i wszystkich innych stworzeniach, podnosimy nasze głosy i wzywamy do sprawiedliwości dla tych, którzy cierpią najbardziej, ale są najmniej odpowiedzialni za przyczyny kryzysu klimatycznego. Módlmy się o mądre i odważne działania dla całego stworzenia w tej krytycznej godzinie. Trójjedyny Boże, błagamy Cię o opiekę, pokój i miłość w i dla naszego wspólnego domu.
Doświadczenie
Opady deszczu powyżej normy stały się powszechnym zjawiskiem w wielu częściach świata. W listopadzie 2022 roku ulewne deszcze nawiedziły małe miasteczko Santo Antonio da Imperatriz, SC w Brazylii, gdzie pełnię posługę. Padało już od pięciu dni, ale ostrzegano nas, że deszcz będzie jeszcze silniejszy. Rzeki wylały na ulice, powtarzając to, co wydarzyło się w 1997 roku. Utracono życie i mienie. Musieliśmy czekać, aż wody ustąpią, zanim zaczęliśmy sprzątać i odbudowywać. To były dni wielkiego cierpienia! Wiara i solidarność były niezbędne, ponieważ podtrzymywały najbardziej dotkniętych ludzi na duchu w obliczu bólu, straty i niepewności.
Po dwóch dniach powrócił prąd. Ludzie współpracowali, aby wesprzeć tych, którzy potrzebowali datków, gościny i posiłków. My, Siostry Szkolne de Notre Dame, obecne w mieście od ponad 40 lat, zapewniłyśmy miejsce do przyjęcia i zaoferowałyśmy pomoc. Były to intensywne tygodnie pełnej poświęcenia pracy, aż do Bożego Narodzenia, podczas których przyjęłyśmy kilka rodzin. Możemy teraz lepiej ‘współbrzmieć’ z innymi w wielu innych częściach świata, którzy cierpią z powodu skutków zmian klimatycznych. Słowa Papieża Franciszka z 2015 roku stały się dla nas jasne: „Bóg zawsze przebacza, my ludzie przebaczamy czasami, ale natura nigdy nie przebacza. Jeśli dasz jej policzek, to ona ci go odda. Uważam, że za bardzo eksploatowaliśmy przyrodę”. Wyciągnęliśmy z tego doświadczenia wiele lekcji i uświadomiliśmy sobie, jak czasami egoisty-cznie marnowaliśmy zasoby na to, co tak naprawdę nie było potrzebne.
Eksperci mówią nam, że rozwiązania oparte na naturze są tańsze, niż rozwiązania infrastrukturalne, i przynoszą pozytywne zmiany w fizycznym i psychicznym zdrowiu człowieka. Widzimy to w Indiach, Indonezji, Bangladeszu i Sri Lance, gdzie inwestuje się w lasy namorzynowe, aby chronić przed powodziami. Jest to tańsze niż inżynieryjna ochrona poziomu morza. Należy również opowiedzieć się za rolnictwem lokalnym, na mniejszą skalę i je wspierać. Nie musimy transportować żywności na całym świecie, jeśli możemy wspierać jej produkcję i konsumpcję na miejscu.
Refleksja
Ruch sprawiedliwości klimatycznej pojawił się w latach 90. Ale to właśnie na COP 26, w 2021 roku, zyskał większą widoczność. Pandemia Covid-19 obnażyła głębokie nierówności w naszym świecie. Skutki globalnego ocieplenia, napędzanego głównie przez działania człowieka, nigdy nie były tak oczywiste. Raport Międzyrządowego Panelu ds. Klimatu z 2022 roku (IPCC) ostrzega nas, że ekstremalne zjawiska pogodowe, coraz intensywniejsze i częstsze, gwałtownie się pogłębiają. Szkody w niektórych ekosystemach są już nieodwracalne. Nie jesteśmy przygotowani na konsekwencje, które mają miejsce obecnie, a oprócz ogromnej utraty różnorodności biologicznej, kosztują one życie ludzkie. Chociaż kryzys klimatyczny jest rzeczywistością globalną, jego konsekwencje dotykają ludność w nierównym stopniu. Trzy miliardy ludzi na świecie żyje w miejscach narażonych na kryzys klimatyczny (IPCC), 10 krajów odpowiada łącznie za prawie 70% światowej emisji gazów cieplarnianych (Raport węglowy), 2 miliony ludzi zginęło w ciągu ostatnich 50 lat w wyniku ekstremalnych zdarzeń i klęsk żywiołowych, na które wpływ mają zmiany klimatu (Światowa Organizacja Meteorologiczna).
Papieska Akademia Nauk zorganizowała w czerwcu 2022 roku warsztaty: The health of the ocean and its seas and their role in the present and future of humanity/ Zdrowie oceanu i mórz oraz ich rola w teraźniejszości i przyszłości ludzkości. Uczestnicy oświadczyli, że pod koniec tego wieku na Ziemi może żyć 10 miliardów ludzi. Będą oni zużywać zasoby, emitując gazy cieplarniane, zanieczyszczając oceany, zwiększając wpływ zmian klimatycznych bardziej niż teraz, chyba że działania zostaną podjęte już teraz. Papież Franciszek zaprasza nas do refleksji: „Klimat jest dobrem wspólnym, wszystkich i dla wszystkich. Ludzkość wezwana jest do uświadomienia sobie konieczności zmiany stylu życia, produkcji i konsumpcji, by powstrzymać globalne ocieplenie albo przynajmniej wyeliminować przyczyny wynikające z działalności człowieka.” (LS 23).
Bóg wzywa nas, abyśmy usłyszeli wołanie Ziemi i wołanie ubogich; abyśmy zobowiązali się do zmiany naszego stylu życia, metod produkcji i poziomu konsumpcji; oraz abyśmy byli orędownikami ubogich. Aby żyć w „proroczym świadectwie powszechnej komunii”, musimy zaryzykować innowacyjne odpowiedzi, które przynaglają nas do rzucenia wyzwania niesprawie-dliwym strukturom, w imię życia i godności najbardziej bezbronnych. Jakie są przyczyny i skutki niesprawiedliwości klimatycznej w moim kraju? Jaki związek możemy ustanowić między prawami człowieka a sprawiedliwością klimatyczną? W jaki sposób jesteśmy zaangażowani w kwestie sprawiedliwości klimatycznej na naszej planecie? Jak posunęliśmy się naprzód w naszym zgromadzeniowym zaangażowaniu odnośnie Platformy Działania Laudato Si’?
Działanie
Musimy zagwarantować i chronić prawa człowieka, współpracować w celu zabezpieczenia teraźniejszości i przyszłości dla następnych pokoleń.
- Sprawdź, czy Twoje miasto przystąpiło do zobowiązania z Malmö. Jeśli nie, to zaproponuj to.
- Wywieraj nacisk na umorzenie długów, ograniczenie emisji gazów cieplarnianych i zwiększenie finansowania adaptacji.
- Podnoś świadomość i zachęcaj do działania, zorganizuj publiczny pokaz filmu „List” w którym papież Franciszek prowadzi dialog z pięcioma osobami dotkniętymi bezpośrednio kryzysem klimatycznym.
- Sprzeciwiaj się paliwom kopalnym i opowiadaj się za czystą energią, dostępem do czystej wody, gleby i powietrza dla wszystkich.
Modlitwa końcowa
Dawco i Opiekunie Życia, obdarz decydentów odwagą i poczuciem przynaglenia, aby zapewnić zrównoważoną przyszłość, przedkładając ludzi nad zyski, przyrodę nad nieustanny wzrost, zapewniając sprawiedliwość tym, których kryzys klimatyczny dotknął najbardziej. Pomóż nam zrobić wszystko, co w naszej mocy, aby uczestniczyć w odbudowie Stworzenia. Amen.
Przygotowane przez Siostrę Helenę Coelho, Prowincja Ameryki Łacińskiej i Karaibów, dla Międzynarodowej Sieci Shalom.
Grafika pochodzi z Kierunku 24. Kapituły Generalnej. Projekt: Biuro Komunikacji Zgromadzenia.
